Okres wypowiedzenia umowy o pracę to temat, który budzi wiele pytań i wątpliwości zarówno wśród pracowników, jak i pracodawców. Warto zrozumieć, jakie są zasady dotyczące wypowiedzenia oraz jakie prawa i obowiązki przysługują stronom umowy o pracę. W artykule omówimy najważniejsze aspekty związane z okresem wypowiedzenia, uwzględniając różne rodzaje umów i sytuacje, w jakich może dojść do rozwiązania stosunku pracy.
Jakie są zasady dotyczące okresu wypowiedzenia?
Okres wypowiedzenia umowy o pracę jest precyzyjnie określony w Kodeksie pracy i zależy od kilku czynników, takich jak rodzaj umowy oraz staż pracy u danego pracodawcy. Dla umów na czas określony i nieokreślony, okres wypowiedzenia wynosi:
- 2 tygodnie, jeśli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy,
- 1 miesiąc, jeżeli zatrudnienie trwało co najmniej 6 miesięcy,
- 3 miesiące, jeśli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.
W przypadku umowy na okres próbny, okres wypowiedzenia jest zdecydowanie krótszy i wynosi:
- 3 dni robocze, gdy okres próbny nie przekracza 2 tygodni,
- 1 tydzień, jeśli okres próbny trwa dłużej niż 2 tygodnie,
- 2 tygodnie, jeśli umowa próbna trwa 3 miesiące.
Kiedy można skrócić okres wypowiedzenia?
Istnieje kilka sytuacji, w których okres wypowiedzenia może zostać skrócony. Pracodawca może jednostronnie skrócić okres wypowiedzenia w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji firmy, a także z innych przyczyn niedotyczących pracownika. W takich przypadkach skrócenie trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia do jednego miesiąca jest możliwe. Pracownikowi przysługuje wówczas odszkodowanie za pozostałe dwa miesiące.
Z kolei skrócenie okresu wypowiedzenia za porozumieniem stron wymaga zgody obu stron stosunku pracy. Umożliwia to wcześniejsze zakończenie umowy bez formalnej zmiany trybu rozwiązania umowy. Takie porozumienie jest często korzystne dla obu stron, jednak nie daje pracownikowi prawa do odszkodowania za skrócony okres wypowiedzenia.
Jak liczyć okres wypowiedzenia?
Liczenie okresu wypowiedzenia zależy od tego, czy jest on liczony w dniach, tygodniach czy miesiącach. Jeśli okres wypowiedzenia liczony jest w dniach roboczych, zaczyna się on od pierwszego dnia roboczego po złożeniu wypowiedzenia. Dla okresów liczonych w tygodniach, bieg wypowiedzenia rozpoczyna się w pierwszą niedzielę po złożeniu wypowiedzenia i kończy się w sobotę, po upływie jednego lub dwóch tygodni.
W przypadku okresu wypowiedzenia liczonego w miesiącach, jego bieg rozpoczyna się od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym zostało złożone wypowiedzenie, a kończy się w ostatnim dniu tego miesiąca. Taki sposób liczenia nie uwzględnia różnic w liczbie dni poszczególnych miesięcy.
Jakie są prawa pracownika w okresie wypowiedzenia?
W czasie trwania okresu wypowiedzenia pracownik ma prawo do wynagrodzenia, a także do dni wolnych na poszukiwanie nowej pracy, jeśli to pracodawca zainicjował wypowiedzenie. Pracownikowi przysługują:
2 dni robocze wolne przy dwutygodniowym lub jednomiesięcznym okresie wypowiedzenia oraz 3 dni robocze przy trzymiesięcznym okresie wypowiedzenia.
Pracodawca może również zwolnić pracownika z obowiązku świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia, zachowując prawo do wynagrodzenia. Warto dodać, że pracownik, który sam składa wypowiedzenie, nie ma prawa do dodatkowych dni wolnych na poszukiwanie pracy.
Jak pracownik może rozwiązać umowę bez wypowiedzenia?
Rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia przez pracownika jest możliwe w szczególnych przypadkach, takich jak sytuacja, gdy pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika lub gdy został wydany lekarski orzeczenie stwierdzające szkodliwy wpływ pracy na zdrowie pracownika. W takich przypadkach pracownik musi dostarczyć pisemne oświadczenie z podaniem przyczyny rozwiązania umowy.
Pracownik ma miesiąc na złożenie oświadczenia o rozwiązaniu umowy od momentu, gdy dowiedział się o naruszeniu obowiązków przez pracodawcę. W przypadku sporu sądowego, to na pracowniku spoczywa obowiązek udowodnienia, że dochował tego terminu.
Jakie są obowiązki pracodawcy podczas wypowiedzenia?
Pracodawca, który wypowiada umowę o pracę, musi wskazać przyczynę wypowiedzenia i poinformować pracownika o prawie do odwołania do sądu pracy. W przypadku umów na czas nieokreślony, przyczyna musi być konkretna i rzeczywista. Pracodawca musi również wydać pracownikowi świadectwo pracy w dniu zakończenia umowy oraz dopełnić formalności związanych z wyrejestrowaniem pracownika z ubezpieczeń społecznych w ciągu 7 dni.
Pracodawca może zwolnić pracownika z obowiązku świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia, jednak musi zapewnić pracownikowi wynagrodzenie za ten czas. Jest to szczególnie przydatne, gdy pracodawca uważa, że obecność pracownika nie jest konieczna lub może zaszkodzić firmie.
Jakie są inne sposoby rozwiązania umowy o pracę?
Oprócz wypowiedzenia, umowę o pracę można zakończyć na mocy porozumienia stron. Jest to najbardziej polubowny sposób rozstania się z pracodawcą, który wymaga zgody obu stron na rozwiązanie umowy. W takim przypadku strony mogą dowolnie ustalić datę zakończenia współpracy.
Innym sposobem jest rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia przez pracodawcę, które może nastąpić w przypadku ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych przez pracownika, takich jak popełnienie przestępstwa lub utrata uprawnień koniecznych do wykonywania pracy.
Co warto zapamietać?:
- Okres wypowiedzenia umowy o pracę wynosi: 2 tygodnie (krócej niż 6 miesięcy), 1 miesiąc (6 miesięcy do 3 lat), 3 miesiące (powyżej 3 lat).
- Dla umowy na okres próbny: 3 dni (do 2 tygodni), 1 tydzień (powyżej 2 tygodni), 2 tygodnie (3 miesiące).
- Okres wypowiedzenia można skrócić w przypadku upadłości firmy lub za porozumieniem stron, ale pracownik nie ma prawa do odszkodowania w drugim przypadku.
- Pracownik ma prawo do dni wolnych na poszukiwanie pracy: 2 dni (2 tygodnie lub 1 miesiąc wypowiedzenia), 3 dni (3 miesiące wypowiedzenia).
- Pracodawca musi wskazać przyczynę wypowiedzenia, wydać świadectwo pracy oraz dopełnić formalności w ciągu 7 dni po zakończeniu umowy.
