Mikrobiom skóry to złożony ekosystem drobnoustrojów zamieszkujących powierzchnię ludzkiej skóry. Jego obecność i skład wpływają na różne aspekty funkcjonowania bariery skórnej oraz interakcje z czynnikami środowiskowymi i immunologicznymi. Równowaga mikrobiologiczna skóry uznawana jest dziś za istotny element w kontekście badań nad homeostazą skóry, a zakłócenie tej równowagi może prowadzić do rozwoju różnych stanów patologicznych.
Badania nad mikrobiomem skóry stają się coraz bardziej zaawansowane, wskazując na znaczenie nie tylko bakterii, ale również grzybów, wirusów i pierwotniaków jako składników tej mikroflory. W artykule przedstawiono strukturę mikrobiomu, jego funkcje, czynniki wpływające na jego skład, a także jego związek z wybranymi schorzeniami dermatologicznymi.
Czym jest mikrobiom skóry?
Mikrobiom skóry stanowi zbiór mikroorganizmów, które kolonizują powierzchnię całego ciała. Obejmuje on głównie bakterie, ale również grzyby, wirusy oraz roztocza, z których większość znajduje się w stanie równowagi z gospodarzem. Różnorodność mikrobiomu skóry zależy od lokalizacji anatomicznej, np. wilgotności, produkcji sebum czy pH skóry.
Wyróżnia się trzy główne kategorie środowisk skóry: tłuste (np. czoło, plecy), wilgotne (np. pachy, pachwiny) oraz suche (np. przedramiona). Każde z tych środowisk sprzyja rozwojowi określonych grup drobnoustrojów. Na przykład na obszarach wilgotnych dominują bakterie z rodzaju Corynebacterium i Staphylococcus, natomiast na powierzchniach suchych obecność wykazywana jest głównie przez bakterie z rodzaju Betaproteobacteria.
Znaczenie mikrobiomu dla zdrowia skóry
Mikrobiom skóry odgrywa ważną rolę w utrzymaniu fizjologicznego stanu skóry, pełniąc funkcję ochronną przed kolonizacją przez organizmy potencjalnie chorobotwórcze. Dzieje się to poprzez mechanizmy konkurencji o przestrzeń i składniki odżywcze oraz przez produkcję substancji przeciwdrobnoustrojowych.
Ponadto, mikroorganizmy oddziałują z układem immunologicznym skóry, wpływając na reakcje zapalne i tolerancję immunologiczną. Takie interakcje obejmują m.in. aktywację receptorów TLR (Toll-like receptors), które stymulują lub hamują odpowiedzi immunologiczne gospodarza. Zaburzenia tych interakcji mogą wiązać się ze zwiększoną podatnością na stany zapalne.
Główne składniki mikrobiomu skóry
W skład mikrobiomu skóry wchodzą przede wszystkim bakterie — najliczniejsze spośród nich to przedstawiciele rodzajów Staphylococcus, Corynebacterium, Cutibacterium (dawniej zwane Propionibacterium) i Micrococcus. Te bakterie występują naturalnie na zdrowej skórze i współtworzą jej mikrośrodowisko.
Oprócz bakterii, istotne są również grzyby (np. Malassezia spp.), a także wirusy (głównie bakteriofagi) oraz roztocza (np. Demodex folliculorum). Struktura mikrobiomu różni się w zależności od wieku, płci, lokalizacji ciała oraz czynników środowiskowych. Mikrobiom może się zmieniać dynamicznie w zależności od sezonu, higieny czy używanych kosmetyków.
Wpływ czynników zewnętrznych na mikrobiom skóry
Czynniki zewnętrzne, takie jak stosowanie detergentów, środków czystości, antyseptyków, ekspozycja na UV czy zanieczyszczenia środowiskowe, mogą wpływać na równowagę mikrobiomu skóry. Niektóre z tych czynników prowadzą do eliminacji korzystnych drobnoustrojów, tworząc przestrzeń dla mikroorganizmów oportunistycznych.
Zmiany w składzie mikrobiomu mogą również zachodzić w odpowiedzi na zmiany temperatury, wilgotności lub długotrwałe noszenie odzieży syntetycznej. Takie zmiany mogą powodować lokalne zaburzenia równowagi drobnoustrojów i przyczyniać się do obciążeń immunologicznych skóry. Ponadto, wpływ mają także czynniki stylu życia, w tym dieta oraz stosowanie kosmetyków.
Zaburzenia mikrobiomu a choroby skóry
Zaburzony mikrobiom — tzw. dysbioza — został powiązany z szeregiem jednostek chorobowych skóry. Wśród nich znajdują się m.in. atopowe zapalenie skóry, łuszczyca, trądzik pospolity oraz łojotokowe zapalenie skóry. W przypadku trądziku obserwuje się wzrost udziału Cutibacterium acnes w porównaniu do innych bakterii komensalnych.
W kontekście atopowego zapalenia skóry notuje się przewagę Staphylococcus aureus, który może kolonizować zmienioną zapalnie skórę. Zaburzone relacje między mikroorganizmami a odpowiedzią immunologiczną są także analizowane w przypadkach przewlekłych stanów zapalnych skóry o nieznanej etiologii, np. w tzw. dermatozach idiopatycznych.
Jak wspierać i dbać o równowagę mikrobiomu skóry?
Utrzymanie równowagi mikrobiomu skóry łączy się ze złożonymi interakcjami pomiędzy środowiskiem zewnętrznym, barierą skórną i kondycją ogólną organizmu. Do czynników mających wpływ na strukturę mikrobiomu zalicza się higienę osobistą z wykorzystaniem preparatów o neutralnym pH oraz unikanie nadmiernego stosowania środków odkażających bez wskazań.
Z punktu widzenia biologii mikroorganizmów istotne może być również ograniczanie czynników niszczących naturalną warstwę lipidową skóry, takich jak długotrwałe działanie detergentów lub agresywne mechaniczne oczyszczanie skóry. Mikrobiom może ulegać naturalnym zmianom w ciągu życia człowieka, dlatego skład flory skórnej nie jest zjawiskiem statycznym.
Artykuł powstał przy współpracy z glivestetic.pl.
Powyższe informacje należy traktować jedynie jako informacyjno – edukacyjne. Treści te i porady w nich zawarte nie mogą zastąpić bezpośredniego kontaktu ze specjalistami i nie powinny być uznawane za profesjonalną poradę.
Artykuł sponsorowany
